“Tuvalet alışkanlığı kazanma” üzerinde biraz düşündüğünüzde çok da doğru bir kullanım olmadığını fark edebilirsiniz. Çünkü her canlı dünyaya geldiğinde tuvaletini yapmayı biliyor. Fakat insan ırkı olarak bizler sosyal varlıklarız ve yüzyıllar içerisinde çeşitli normlar belirleyerek bu kurallar dahilinde yaşamayı öğrendik. Yeni doğan bireylere de sosyal hayatın bu kurallarını belirli bir yaşa geldiklerinde aktarıyoruz. Tuvalete gitmemiz gerektiğinde, geldiği anda değil uygun zamanı ve ortamı bulduğumuzda gitmemiz de bu kurallardan biridir.
Peki, çocuğumun uygun zamanda olduğunu nasıl anlarım?
Genellikle birey tohumlarında en uygun dönem 18. aydan sonrası olarak biliniyor. Fakat her çocuğun aynı yaşta hazır olmasını beklemek yanlış olur. Bu durumda kendi çocuğunuzu çevrenizdeki çocuklarla kıyaslamak yerine onun davranışlarını izlemek daha doğru olacaktır. Hiç merak etmeyin, çocuğunuz kendini hazır hissettiğinde size zaten tuvaletini tutabildiğine ve klozet kullanmak istediğine dair sinyaller verecektir. Örneğin; çocuğunuzun kirlenmiş alt bezinden rahatsız olması veya oturağı kullanmaya ilgi duyması bu sinyallerden birkaçıdır. Yeni bir eve taşınmak, yeni kardeşin doğumu gibi bazı durumlarda ise tuvalet eğitimini ertelemek mantıklı olabilir. Bu durumda geç kalmışlık hissine kapılmayın, unutmayın ki her birey tohumu ve her ebeveyn biriciktir, siz de öylesiniz. Çocuğunuzu kendi hızınıza çekmek yerine onun gibi ilerlemeniz hem size hem ona çok daha iyi gelecektir.
Bu süreç ne kadar zaman alacak?
Birey tohumuna bütün bu tuvalet kurallarını bir gecede öğretmeye çalışmak doğru bir yol olamayabilir. Ortalama süre 3 ila 6 ay arasında değişse de bu süre sizin çocuğunuzda değişiklik gösterebilir bazen daha fazla bazen de daha az zaman alabilir. En başında da söylediğim gibi her çocuğun gelişim yolculuğu kendine özgüdür. Bu yolculuğa çocuğunuz hazır değilse erkenden başlamanız ne yazık ki sürecin uzamasına yol açabilir.
Süreç nasıl ilerler?
Çocuğunuzu klozete alıştırmanın birden fazla yolu bulunmaktadır, bunlar, tuvalet alıştırıcıları, klozet adaptörleri veya lazımlıklar. Hangisini seçerseniz seçin önemli olan çocuğunuzun onu kullanırken rahat ve güvende hissetmesi. Evinizde birden fazla banyo varsa her banyoda seçtiğiniz üründen bulundurmanızı tavsiye ederim. Uzun araba yolculuklarında tuvalet bulmak zor olabileceği için yanınızda lazımlık taşımanız daha iyi bir seçenek olabilir.
Bu süreçte kullanılabilecek bir başka gereç ise alıştırma külotlarıdır. Bunlar görünüş itibariyle külot şeklindedir fakat içerisindeki sıvı emici parçalar sayesinde çişi emer ve çocuğunuz artık bez kullanmadığını düşündüğü için tuvaleti gelince size söylemesi amaçlanır. Fakat çocuklar düşündüğümüzden daha zekidirler. Dolayısıyla çişini yaptığında giyinmiş olduğu külotun bunu tuttuğunu anlarsa bu durum süreci geciktirebilir. Çünkü bez kullanımı kesildiği zaman çocuğa tekrar bez takmak profesyoneller tarafından doğru bir davranış olarak kabul edilmemektedir. Bu nedenle alıştırma külotlarını kullanıp kullanmama konusunda çocuğunuzun durumuna göre özel olarak bir karar vermeniz gerekmektedir.
Bu süreci daha kolay atlatmak için sizlere yardımcı olmamızı isterseniz SayoTerapi ailesinden randevu alabilirsiniz.
Gelinen noktada en önemlisi yazımın genelinde de vurguladığım gibi “çocuk odaklı” olabilmektir. Olumlu, pozitif ve doğal bir dil kullanmak ise çok önemlidir.
Çocuğunuzla konuşurken ona, “çişimi yapmak için tuvalete gidiyorum,” gibi cümleler kurmaktan çekinmeyin. Ondan bezini ıslattığında size söylemesini rica edin. Çocuğunuz ilk zamanlarda altında bez varken tuvalete oturabilir, hazır olduğunu düşündüğünüzde bezini çıkartabilirsiniz. Çocuğunuz bezsiz bir şekilde evde gezerken lazımlığı yanınızda bulundurmayı unutmayın. Bu noktada rutin oluşturmak da yararlı olacaktır. Örneğin; kuru bir bez ile uyanan çocuğunuzu sıvı tükettikten bir saat sonra tuvalete götürün. Gün içinde ise yemek yedikten 15-30 dakika sonra bunu tekrarlayabilirsiniz. Çocuğunuz çişini yapmadan tuvaletten kalkmak isterse kalkmasına izin verin. Unutmayın siz onun hızına ayak uydurmalısınız. Bu noktada tuvaleti kullanma girişimlerini övmek ona da size de iyi gelecektir. Çocuğunuzla birlikte külot alışverişine çıkmak hem ona özerklik kazandırır hem de seçtiklerini giymek isteyeceği için sürece olumlu katkısı olur. Ayrıca bu süreçte çeşitli oyuncaklardan (özellikle oyuncak bebekleri, tuvaleti kullanmaya teşvik etmek için) ve kitaplardan da yararlanabilirsiniz.
Bu sürece katkı sağlamak amacıyla SayoTerapi ailesi olarak sizin için seçtiğimiz kitaplara buradan ulaşabilirsiniz.
Problemlerle nasıl baş edilmeli?
Gelişimin her basamağında olabileceği gibi bu süreçte de problem yaşamak çok doğaldır. Örneğin, çocuğunuz 4-5 yaşlarına kadar geceleri altını ıslatabilir. Burada anlayışlı ve sabırlı olabilmek çok önemlidir. Çocuğunuzun stresli olduğu zamanlarında bu tarz kazalar sık sık tekrarlanabilir. Çocuğunuzu cezalandırmadan, pozitif tutum içerisinde onunla konuşun. İletişimde kalmak, onu anladığınızı göstermek bu noktada oldukça kritiktir. Ne olursa olsun onu desteklediğinizi ve onun yanında olduğunuzu gösterin. Eğer bir problem olduğunu ve çözemediğinizi düşünüyorsanız veya her şey yolunda olmasına rağmen destek almanın size iyi geleceğini hissediyorsanız bizler sizin için buradayız.
Psikolog Ezgi Sanlı / 2020
