Covid-19, yalnızca bir salgın olmakla kalmayıp, hem sosyal, hem iş hem de okul hayatımızı büyük ölçüde etkiledi. Eğitim, birçok alan gibi değişim sürecine girdi. Okulların kapanmasıyla, çoğu okul uzaktan eğitime geçti, bu durum bizim öğrenme pratiklerine olan algımızı değiştirdi. Uzaktan eğitimin hayatımıza girmesiyle çocuklar ve yetişkin bireyler rutinlerini sürdürmeye çalışsalar bile, bu rutin değişti. Normalde işe ve okula dağılan aile bireyleri artık aynı çatıyı hem ev, hem ofis hem de sınıf olarak değerlendirmek zorunda kaldı. Ekran zamanını olabildiğince azaltmaya çalışan ebeveyn, uzaktan eğitimin başlamasıyla bu kuralları esnetmeye mecbur kaldı. Bu dönemde ebeveynler, okul sıralarında yer almaya alışkın çocuklarının sürekli bilgisayar ekranına bağımlı hale dönen eğitimi için bir hayli endişelendiler. Okuldaki gibi beş duyu organlarını da harekete geçiren eğitim süreci, yalnızca görsel ve işitsele indirgenmeye başladı, hareket etmeye teşvik eden eğitim sistemini ve öğrenmeyi devreye sokan uyaranlar, büyük ölçüde azaldı. Bu durum aileleri ve çocukları alternatif yöntemlere itti. Fakat, çocukları hem zihinsel hem akademik hem de fiziksel olarak aktif tutmak ve öğrenme kapasitelerinden en iyi şekilde faydalanmalarını sağlamak hâlâ mümkün. Çocukların zihinsel ve akademik gelişimini sağlayan, evde yapılabilecek birkaç öneri şunlardır;
1) Çalışma belleğini aktif tutun. Çalışma belleği; bilginin kısa süreli zihinde tutulmasına ve bu bilgi üzerinde işlem yapılmasına denir. Özellikle 6 yaş üstü çocuklarda, çalışma belleği, zekâ gelişimini etkilediğinden çalışma belleğini geliştiren alıştırmalar, etkinlikler yapmak bir hayli önemlidir. Yaş grubu ve etkinlik uygunluğuna karar vermek için bir uzmandan yardım alabilirsiniz.
2) Kinestetik öğrenmeye teşvik edin. Kinestetik öğrenme; çocuğun sadece oturarak değil hareket ederek bir konuyu öğrenmesidir. Vücut hareketlerinin kaydedildiği prosedürel bellek bilgiyi uzun süreli saklar ve saklanan bilgi kolay kolay unutulmaz. Bisiklete binmek gibi beceriler buna örnek olarak gösterilebilir. Özellikle yabancı dil ediniminde büyük bir kolaylık sağlar. Örneğin; Çocuğa yabancı dilde bir kelime öğretirken bu kelimenin Türkçe karşılığını söylemek yerine ondan bu kelimeyi vücudunda göstermesini isteyebilirsiniz.
3) Hedef koyun. Planlama ve organizasyon becerisinin bu yaşlarda geliştiği düşünülmektedir. Planlamayı geliştirmek için öncelikle ders çalışma süresini parçalara bölmek faydalı olacaktır. Örneğin; 45 dakikalık çalışma süresinin 15 dakikası okuma, 15 dakikası özet yazma, 15 dakikası da soru çözme olarak planlanabilir. Bu ufak ayarlamalar yapıldıktan sonra çocuk daha detaylı planlamalar yapar hale gelecektir. Öncelikle tüm derslerde ne yapacağını planlama, daha sonra gününü planlama ve haftasını planlama gibi. Planlama ve organizasyon yeteneği gelişen, görevi ufak parçalar hale bölebilen çocuk için hedefler daha ulaşılabilir olacaktır.
4) Mola verin. Bilginin beyinde yerleşmesi sadece biz ders çalışırken olmaz. Bilgiler, ders dışı bir aktivite yaparken veya uyurken beynin bilgiyi kaydetme sürecini aktive ederek hipokampüs dediğimiz beynin depolama merkezine işlenir. Bu yüzden ders aralarında kısa molalar vermenin öğrenmeyi geliştirdiği düşünülmektedir. Kısa molalar süresinde nefes egzersizleri veya meditasyon yapılabilir. İlkokul çağındaki öğrenciler için bu aralar ‘tenefüs’ niteliğinde olarak çok uzun tutulmamalıdır.
Çevrimiçi eğitim, geleneksel eğitime kıyasla bize yeni bakış açıları kazandırmaya teşvik etmekle beraber çocukların alışılmışın dışında problemlerle baş etme becerisini de geliştirmektedir. Teknoloji ve yüz yüze eğitim materyallerini harmanlayıp yeni eğitim pratikleri oluşturup bu durumu deneyimlerken yalnız olmadığınızı unutmayın.
Nöropsikolog Elif Ezgi Uslu / 2020
